مستاجران شورشی

مقاومت در برابر به حراج گذاشتن شهر

محصول: ۲۰۱۴. آلمان

نویسندگان و کارگردانان: ماتیاس کورس و گرترود شولته وستنبرگ

مترجم فارسی: مریم بهمن‌یار

زیرنویس: منجنیق

نام فیلم به زبان اصلی:

Mietrebellen - Widerstand gegen den Ausverkauf der Stadt

سرانجام چند سالی است که موج افزایش بهای مسکن و اجاره‌بها به آلمان هم رسیده است. موجی با روند صعودی سرسام‌آور که تنها در عرض چند سال موجب شده مسئله‌ی مسکن و #حق_سرپناه به بحرانی عمومی در سطح آلمان تبدیل شود. افزایش اجاره‌ها و به موازات آن موج اعیان‌سازی محله‌هایی که از دیرباز محل زندگی خارجی‌ها و مهاجران بوده، به موارد متعددی از تخلیه‌ی اجباری منجر شده است. شرکت‌هایی که به نیابت از مالکان خانه‌ها نظارت بر خانه‌های استیجاری را بر عهده دارند یا شرکت‌های بزرگی که مالکیت خانه‌ها را به دست آورده‌اند مجریان سیاست شومی هستند که با همکاری تام و تمام شعبه‌های دادگاه‌های رسیدگی به اختلافات مالک و مستاجر، مهاجران و افراد فقیر را بیش از پیش به حاشیه می‌رانند و محله‌های آنها را به «بوبوها» اهدا می‌کنند. در کنار این بازار رسمی البته بازاری غیررسمی و مافیایی متشکل از دلالان غیرقانونی، وکلای مباشر مالکان و در نهایت مالکان اصلی شکل گرفته که نتیجه‌ی آن نابودی تمام امکانات قانونیِ اجاره‌ی خانه برای افراد فقیر بوده است. برلین، پایتخت آلمان، که تا چند سال پیش یکی از ارزان‌ترین شهرهای اروپای غربی برای زندگی و اجاره‌ی خانه محسوب می‌شد، اینک غرق در بحران مسکن است. با ظهور اولین موج‌های گرانی اجاره‌بها البته مقاومت در برابر آن هم شکل گرفت. مستاجرانی که در معرض تخلیه‌ی اجباری خانه‌هایشان یا افزایش ناگهانی اجاره‌بها قرار گرفته بودند به همراه نیروهای متشکل از مبارزان ضدسرمایه‌داری و فعالان حقوق مدنی، جمع‌های متعددی را شکل دادند که دستور کار اصلی آنها مقاومت در برابر احکام تخلیه‌ی اجباری و افزایش اجاره‌بها بود. مقاومت و مبارزه‌ی آنان دستاوردهایی هم داشته است: ممانعت از تخلیه‌ی اجباری در برخی موارد و تصویب قوانینی که ظاهرن در حمایت از مستاجرین بوده است. اما نه آن مقاومت‌های جمعی و پر شور و نه تصویب قوانین بوروکراتیکی که اغلب در عمل نفعی برای مستاجران ندارند، قادر نبوده‌اند از گسترش بحران مسکن، اعیان‌سازی محله‌های فقیرنشین و در نتیجه اخراج ساکنان فقیر آنها، افزایش اجاره‌بها به اشکال و بهانه‌های گوناگون و کمبود مسکن برای اجاره جلوگیری کنند. مسبب اصلی این وضعیت که پشت دلال‌ها، مباشرها، مالکان و شرکت‌های خصوصی کوچک و بزرگ پنهان شده، سرمایه‌داری و سیاست‌های نولیبرالی دولت آلمان، در تمام زمینه‌ها از جمله در مورد مسکن است. کاهش روزافزون تصدی‌گری دولت، که تا همین امروز هم موجب شده بخش بزرگی از خانه‌های دولتی به شرکت‌ها و مالکان خصوصی واگذار شود، از سهامداران بازار مسکن قطب قدرتمندی ساخته است که دولت در نهایت بیش از حد معینی نمی‌تواند در کسب و کار آنها مداخله کند. دست پنهان بازار که با منطق تلاش برای افزایش سود مشغول بلعیدن خانه‌ها در برلین و در سرتاسر آلمان است، روش‌ها و امکانات خودش را دارد و آرام آرام پایگاه سیاسی، طبقاتی و حقوقی خودش را مستحکم کرده. در چند سال اخیر افسانه‌ی این‌که در آلمان در نهایت حق با مستاجر است به تمامی بر باد رفته. شعبه‌های دادگاه‌های رسیدگی به اختلافات مالک و مستاجر به راحتی جانب صاحب‌خانه‌ها را می‌گیرند و دستور تخلیه‌ی اجباری را صادر می‌کنند، دستوری که پلیس مامور اجرای آن است حتا به قیمت توسل به خشونت. دهشت‌انگیز است که وکلای مباشر مالکان ساختمان‌ها در انجمن‌های نیمه‌دولتی حمایت از مستاجران نفوذ کرده‌اند و از این طریق به شبکه‌ی وکلایی دسترسی دارند و با آنها در یک انجمن کار می‌کنند که امکان استخدام آنها در توان مستاجران فقیر است و به این ترتیب دفاع موثر حقوقی از مستاجرانی که برای دریافت حکم تخلیه‌ی اجباری به دادگاه خوانده می‌شوند پیشاپیش منتفی است. سرمایه‌داری و نولیبرالیسم این روزها بر خانه‌های استیجاری آلمان چنبره زده‌اند. این بخشی از آلمان واقعی است، یکی از ثروتمندترین کشورهای اروپا و اصلی‌ترین کانون قدرت سیاسی اروپای متحد. با این وجود بحران مسکن و افزایش اجاره‌ها از آلمان ثروتمند تا یونان ورشکسته و به ویژه تا ایران از یک منطق تبعیت می‌کند: سرمایه‌داری و سیاست نولیبرالی اقتصادی است که مردم فقیر را از حق دسترسی به مسکن مناسب و #حق_سرپناه محروم کرده است.

ماتیاس کورس و گرترود شولته وستنبرگ وقتی در سال ۲۰۱۴ تصمیم گرفتند فیلم «مستاجران شورشی» را بسازند به خوبی می‌دیدند که مشغول به تصویر کشیدن مبارزه‌یی شده‌اند که بر بستر مسئله‌یی واقعی در حال گسترش است. جنبشی که با اوج و فرودهای فراوان موفق شده مسئله‌ی مسکن را به مسئله‌یی عمومی در سطح آلمان تبدیل کند، نیروهای وسیعی را حول مقاومت در برابر افزایش اجاره‌بها سازمان دهد و چند هفته پیش با به خیابان آوردن ده‌ها هزار نفر در شهرهای مختلف آلمان قدرت رو به افزایش خودش را به رخ بکشد. ماتیاس کورس و گرترود شولته وستنبرگ و رفقای دیگرشان که آنها را در ساختن این فیلم همراهی کرده‌اند با فیلم «مستاجران شورشی» بخشی از این جنبش بوده‌اند. فیلم آنها تاکنون نزدیک به سیصد بار در شهرهای مختلف آلمان و بیش از دویست بار در شهرهای دیگر اروپا نمایش داده شده است. ترجیح کارگردانان و تیم سازنده‌ی فیلم همواره این بوده است که فیلم به جای سالن‌های رسمی و در مقابل تماشاگران حرفه‌یی سینما، در سالن‌هایی نمایش داده شود که تماشاگران و مراجعان آنها همان مستاجرانی هستند که تحت فشار افزایش اجاره‌ها و تخلیه‌ی اجباری خانه‌هایشان قرار دارند یا کسانی که به خوبی می‌دانند در مقابل بحران مسکن باید انواع اشکال مقاومت مردمی را سازمان داد.

فیلم «مستاجران شورشی؛ مقاومت در برابر به حراج گذاشتن شهر» با همکاری و همراهی مبارزان جنبش مقاومت در برابر افزایش اجاره‌بها، به ویژه اعضای حلقه‌ی «ممانعت از تخلیه‌ی اجباری» ساخته شده است. حلقه‌ی ممانعت از تخلیه‌ی اجباری، یکی از اولین جمع‌هایی است که برای مقاومت در برابر به حراج گذاشتن شهر و جلوگیری از اجرای احکام تخلیه‌ی اجباری در برلین تشکیل شد. بدنه‌ی اصلی این جمع کوچک چند نسل از مبارزان ضدسرمایه‌داری بودند که حول عمل مشترک گرد هم آمدند و از همان ابتدا تصمیم گرفتند به جای ورود حقوقی به مشکلات مستاجران، مسئله را به شکل سیاسی دنبال کنند. بخش اصلی فیلم «مستاجران شورشی» پیگیری مبارزات این جمع و جمع‌های مشابه آنهاست. روش‌های حلقه‌ی ممانعت از تخلیه‌ی اجباری برای مقاومت در برابر احکام تخلیه در سال‌های اخیر عبارت بوده‌اند از اشغال شرکت‌های املاک و دفاتر مباشران حقوقی مالکان، همراهی مستاجران در دادگاه‌های رسیدگی به اختلافات مالک و مستاجر برای تحت فشار گذاشتن دادگاه، بستن مسیر پلیس و ماموران اجرای احکام هنگام موعد مقرر برای تخلیه‌ی اجباری خانه‌ها، افشاگری علیه شرکت‌های املاک و مباشران مالکان در رسانه‌های عمومی و البته در کنار اینها تلاش برای تبدیل مسئله‌ی مسکن به مسئله‌یی عمومی از طریق تبلیغات دیواری و نصب پوسترهای تبلیغی-ترویجی و نیز برگزاری تظاهرات، تجمع، کنسرت خیابانی و انواع دیگری از ابتکارات در زمان‌ها و مکان‌های گوناگون. حلقه‌ی «ممانعت از تخلیه‌ی اجباری» در سال‌های بعد از ساخته شدن فیلم «مستاجران شورشی» و تا همین امروز به مبارزه‌ی خود ادامه داده است. آنها با پیروزی در چند مورد پر سر و صدا و در مقابل چند شرکت بزرگ املاک به جایگاهی دست یافته‌اند که توان این جمع را برای تهدید و تحت فشار گذاشتن شرکت‌ها و مباشران افزایش داده و آنها را به یکی از مهم‌ترین جمع‌های مبارز جنبش مقاومت در برابر افزایش اجاره‌بها و حراج شهر تبدیل کرده است.

زیرنویس فیلم را می‌توانید از اینجا دریافت کنید

می‌توانید برای دریافت فیلم به منجنیق ایمیل بزنید:

manjanigh.review@gmail.com

حتمن در سابجکت یا متن ایمیل بنویسید که می‌خواهید کدام فیلم برای شما ارسال شود.

بنا به آنچه چندی پیش اعلام کردیم فیلم را هم با زیرنویس چسبیده و هم با زیرنویس جدا منتشر کرده‌ییم و در صورتی که برای ما بنویسید کدام نسخه از فیلم را می‌خواهید، نسخه‌ی مد نظر شما برایتان ارسال خواهد شد.